Thần Thoại Ai Cập - Lewis Spence

Trong cuốn sách này, lịch sử tôn giáo Ai Cập cổ sẽ được soi xét dưới ánh sáng của khoa học hiện đại về thần thoại học. Rất ít nhà Ai Cập học hiểu rõ những quy luật cơ bản của môn khoa học này, do đó dẫn đến nhiều ngộ nhận về đặc điểm và đặc tính của nhiều vị thần được thờ phụng ở thung lũng sông Nile. Quan điểm cho rằng tư tưởng tôn giáo Ai Cập không thể đối chiếu so sánh với tư tưởng của người chưa văn minh chỉ đơn giản bởi vì họ là người Ai Cập nên họ phải được coi là “kinh điển” và bất khả xâm phạm, hiện giờ không phải là không thể bắt bẻ, và những ý kiến khẳng định rằng các vị thần động vật của Ai Cập không có mối liên quan với nguồn gốc vật tổ (totem) sẽ nhanh chóng bị thay đổi.

Trước những tư tưởng cấp tiến bài trừ mê tín dị đoan - mà chúng ta hãy còn nhớ do Andrew Lang quá cố đề ra và được Sir James Frazer ủng hộ - ngay từ đầu, tôi thấy cần phải tự bảo vệ mình trước những cáo buộc rằng tôi thiếu hiểu biết về Ai Cập học. Một cuốn sách kiểu này, với mục đích đào sâu hơn vào những quan điểm gần đây về một chủ đề không mới, cần phải được sắp đặt và viết sao cho người đọc dễ hiểu nhất. Tôi biết một số nhà phê bình có định kiến với cách làm này. Một loạt các cuốn sách tham khảo và bài viết dựa trên thần thoại Mexico và Peru đã được chuẩn bị sẵn để phản bác cuốn sách này của tôi. Nhìn chung, tôi phải thừa nhận rằng những chủ đề được viết trong cuốn sách này dựa trên kinh nghiệm lâu năm của tôi.

Cần thiết phải nói rằng, tôi không còn xa lạ gì với việc nghiên cứu chữ tượng hình Ai Cập. Trong vài năm làm việc miệt mài, tôi đã nghiên cứu kỹ lưỡng các ngôn ngữ: ngữ tộc Semit¹, các thứ ngôn ngữ châu Phi, bao gồm cả ngôn ngữ Copt - thứ ngôn ngữ có chung nguồn gốc với ngôn ngữ Ai Cập. Khi nghiên cứu hệ thống chữ tượng hình Ai Cập, tôi bị thu hút bởi hệ thống chữ viết tuyệt vời đã phổ biến trong nền văn minh Maya ở Trung Mỹ và theo đó là cả nghiên cứu khảo cổ Mexico nói chung. Kinh nghiệm của tôi về ngôn ngữ Ai Cập đã giúp ích cho tôi rất nhiều, mặc dù để đảm bảo trình bày được rõ ràng, các trang viết của tôi không dày đặc chữ tượng hình, tôi vẫn có thể khẳng định mình có đủ kiến thức về nguồn gốc ngôn ngữ Ai Cập để kiểm soát việc đưa chữ tượng hình vào sách này - tuy thế tôi sẽ chỉ làm vậy nếu có sự tán thành của các học giả hiểu biết hơn. Dù không đồng tình với các nhà Ai Cập học trên phương diện thần thoại, thì ít nhất tôi cũng vô cùng cẩn trọng để không vô lễ tranh cãi với họ trên phương diện ngôn ngữ.

Hiển nhiên việc được tiếp cận với các văn bản gốc trong một thời gian dài đã cung cấp cho những nhà Ai Cập học những kiến thức khiến tôi phải thán phục. Nhưng mặt khác, tôi cảm thấy những nghiên cứu tỉ mỉ của tôi về các vấn đề thần thoại học - trên khía cạnh khoa học, cũng có tầm quan trọng ngang với ngôn ngữ học và khảo cổ học - cho phép tôi được đưa ra những quan điểm riêng trên khía cạnh này, ngay cả khi chúng trái ngược với quan điểm của các học giả danh tiếng trong lĩnh vực Ai Cập học.

Các sinh viên nghiên cứu thần thoại và Ai Cập học, cũng như độc giả nói chung, nếu bị cuốn hút bởi vẻ đẹp huyền ảo đến từ sự huyền bí của nó - tôi luôn mong họ cảm thấy bầu không khí huyền bí đó bao quanh mình - sẽ nhận ra rằng tôi không ngần ngại tấn công những quan điểm liên quan đến đặc điểm và đặc tính của một vài vị thần mà nhiều người đã coi như mặc định. Điều này được thể hiện qua việc tôi cố gắng xây dựng lại bản chất tự nhiên của Osiris, Iris, Thoth, cùng một vài vị thần khác. Những nhận xét của tôi về tục thờ cúng vật tổ (totem) ở Ai Cập có lẽ cũng sẽ gây tranh cãi, mặc dù tôi tin rằng trình độ của những học giả mà tôi dùng làm dẫn chứng để củng cố luận điểm của mình là đủ để loại bỏ những chỉ trích đối với lập luận của tôi.

Không ai có thể hiểu đúng về các xu thế và những dòng chảy đức tin của người Ai Cập mà không quen thuộc với lịch sử, phong tục, tập quán của họ. Vì vậy, tôi đã tạo ra một bản tóm tắt ngắn gọn về những khía cạnh này, cũng như một vài vấn đề liên quan đến khảo cổ học Ai Cập. Tôi xin cảm ơn ông W.G. Blaikie Murdoch vì sự hỗ trợ to lớn và những hướng dẫn về nghiên cứu nghệ thuật Ai Cập cổ. Ông là một người sở hữu những nghiên cứu và có tầm ảnh hưởng đến nghệ thuật đương đại, được các sinh viên nghiêm túc trong ngành này biết rõ. Ngoài ra, tôi cũng cảm ơn sự trợ giúp của hai phụ tá Mavie Jack và Katherine Nixey vì đã thu thập và sắp xếp những tài liệu có giá trị và đưa ra nhiều gợi ý hữu ích.

Lewis Spence

=*=*=*=*=*=*=*=*=

Sách cũng có bán tại DAVIBOOKS - SÁCH ĐẤT VIỆT:

- A30/9 QL50, Bình Hưng, Bình Chánh, TP.HCM (Đối diện Điện Máy Xanh; cách bến xe Q8 150m hướng về phía đường Nguyễn Văn Linh)

- SĐT: 028 6265 2039

DAVIBOOKS đem đến cho Quý độc giả những bộ sách mới nhất, nhanh nhất, và chất lượng nhất.