Huế Đẹp Như Tranh - Hué Pittoresque

HUẾ ĐẸP NHƯ TRANH

H. Délétie,

Đốc chánh Sở học An Nam

Khi ta lướt qua những trang giấy ngả vàng bởi thời gian trong những cuốn sách người Âu châu để lại cho chúng ta, những người đã tận mắt chứng kiến và miêu tả xứ An Nam thời xưa, những Alexandre de Rhodes, những Bénigne Vachet, những Tissanier, những Baron những Kofflers, những Favre; điều gây ấn tượng với độc giả thông thường, vốn hiếu kỳ về cái ngoại lai, hay ham thích văn phong tươi đẹp, điều níu giữ người đọc thật lâu, khiến họ sửng sốt và lôi cuốn họ, không hẳn là sự kiện lịch sử, là tình tiết rõ nét, là thời gian chính xác; mà đúng hơn là bức họa về những tập tục thời xưa, là lời miêu tả đẹp tựa họa đồ, là bức chạm khắc hay bức ký họa chân chất.

Ta được thưởng thức một thú vui rất sống động khi ngắm nhìn người An Nam ở thế kỷ 17 và 18 qua lại trước mắt, họ theo đường binh nghiệp, buôn bán, dự tiệc cưới hay theo đoàn đưa tang, cúi lạy trước chư vị thánh thần của họ, cầu cứu những ông lang hay thầy cúng, ăn vận áo quần theo mốt thủa ấy, tóc tại theo lối đương thời, và hết thảy đều diễn ra tại những nơi gần gũi với ta nhưng diện mạo đã đổi thay đến lạ thường. Nhiều thế kỷ đã xa mờ, nay quá khứ lại sống dậy, người An Nam thời xưa dưới con mắt đầy kinh ngạc của chúng ta hòa lẫn với những người An Nam ta chạm mặt mỗi ngày.

Sau này, khi những người tiếp nối chúng ta trên mảnh đất An Nam lật mở các tập trong Bulletin des Amis du Vieux Hué, các trang dành cho “Huế đẹp như tranh” sẽ cho họ trải qua cảm giác vui thích y như thế, và bằng cách vén lên bức màn vây bọc quá khứ, miền đất Huế ta đang tận mắt được thấy và chẳng mấy chốc sẽ biến mất đang hồi sinh trở lại.

Trừ một số trang nơi người ta chỉ chấm phá phác thảo những giai đoạn khác nhau mà các vị chúa ở Huế từng trải qua trong sự nghiệp sáng lập kinh đô, các tác giả của những bài viết về “Huế đẹp như tranh” đã tách mình một cách có chủ ý khỏi góc nhìn lịch sử cùng thủ pháp miêu tả tỉ mỉ. Bằng cách thức riêng và dưới các khía cạnh khác nhau mà không bị cạn kiệt đề tài, các tác giả khi thì thể hiện vẻ nên thơ của phố phường, điều bất chợt làm du khách xốn xang, khi thì thể hiện những cảm xúc sâu xa, mong manh và tinh tế, sinh ra từ lối ăn ở sinh hoạt lâu ngày của chốn thị thành trải dài trên hai bờ Hương giang.

Tác phẩm của họ sẽ cho du khách thấy những nét quyến rũ có khả năng hút hồn du khách tới Huế chứ không chỉ là bản hướng dẫn du lịch tầm thường. Đúng hơn, ấy là kỷ niệm mà người ta gìn giữ bằng tình yêu khi chầm chậm lật giở các trang giấy, bởi nơi ấy gợi lên những hình ảnh yêu kiều, quyến rũ và tràn ngập những xúc cảm thấm đẫm tận đáy lòng.

Chắc hẳn mục tiêu chính của hiệp hội chúng ta là khảo cứu về Huế xưa. Thế còn Huế nay, như bóng câu qua cửa sổ, chẳng phải cũng sẽ trở thành Huế xưa ấy hay sao? Những con người ta đang cùng chung sống, phong tục tập quán của họ, đức tin của họ, cách sống của họ, là kết quả tự nhiên từ những điều có tự xa xưa. Những nơi chốn, công trình, tình trạng tự nhiên và dáng vẻ của chúng chứa đựng sự lý giải cho chúng trong quá vãng. Bằng cách miêu tả điều này điều kia, ta làm cho quá khứ trở nên rõ nét, ta thấu hiểu quá khứ hơn, cũng như người ta nhận biết một cái cây tốt hơn khi họ nhìn thấy trái.

Hiện tại là sự tiếp nối hoặc biến chuyển của quá vãng.

Những người An Nam này, những cu li này, những quan chức này, những nữ nhân thanh lịch này, hết thảy diện mạo ngày hôm nay sẽ hiện diện xuyên suốt trong những trang kế tiếp, được gắn kết toàn bộ với dĩ vãng, thậm chí đôi khi là một dĩ vãng rất đỗi xa xôi, qua chi tiết nào đó trong trang phục, qua tập quán xưa cũ nào đó, qua cách làm cổ truyền nào đó.

Những diện mạo gắn kết với quá khứ ấy cũng chính là quá khứ, dưới con mắt của một thế hệ mới, những người hôm nay còn đại diện cho tương lai song chẳng mấy chốc rồi sẽ là hiện tại.

Vì vậy chúng ta nên lưu giữ lại, chẳng hạn thông qua những hình chụp chớp nhoáng, qua nét chì, cây cọ hoặc ngòi bút, đôi nét về Huế mà ta được thấy, giống như khi khảo cứu một di tích, người ta miêu tả hiện trạng của nó, hoặc như những du khách thời xưa, sau vài chương sách chuyên chú về lịch sử vương quốc Đàng Ngoài hoặc về hình thái vương quốc Đàng Trong, miêu tả lại những sự vật và con người hiện diện dưới mắt họ. Cũng giống như trước khi một gương mặt được yêu mến mất đi, người ta khắc sâu hình ảnh của người ấy để mà lưu giữ đầy thành kính.

Nếu ta thực hiện ấn phẩm xa hoa này vào thời điểm cả cộng đồng người Pháp dường như đang phải dốc hết sức mình và viện tới những nguồn lực duy nhất để cứu Tổ quốc hoặc an ủi biết bao người bất hạnh phải gánh chịu khổ đau, lời cáo lỗi của chúng ta sẽ được thể hiện như sau: theo những minh chứng lẫy lừng, ta muốn chứng tỏ rằng dẫu đã bị chấn động từ nhiều tháng ròng bởi cơn bão táp dữ dội nhất mà người ta từng được thấy, dẫu cả dòng nhựa sống ào ạt tuôn dưới nhát rìu tàn nhẫn của kẻ tấn công man dã, gốc rễ Gaulois vẫn còn đủ sức cho đâm chồi, cả trên những cành nhánh xa xôi nhất, những bông hoa tao nhã và xinh đẹp, hoặc, nếu người ta ưa thích hơn, vài chiếc lá xanh mướt nhỏ bé, nhưng vẫn hứa hẹn một tương lai nảy lộc đâm chồi.

BIÊN TẬP VIÊN TẬP SAN

BULLETIN DES AMIS DU VIEUX HUÉ, còn được biết đến dưới tên gọi Tập san Những người bạn cố đô Huế, được xuất bản bằng tiếng Pháp từ năm 1914 đến 1944 với mục tiêu bảo tồn và truyền lại những dấu ấn xưa về xứ Huế và các vùng lân cận. Tập san đã đóng góp lớn cho kho tàng tri thức Việt, có giá trị khảo cứu lớn, tổng hợp các tác phẩm, bài viết, nghiên cứu của nhiều học giả, trong đó phải kể đến linh mục Léopold Cadière, chủ bút tập san, một trong những học giả Pháp hàng đầu về văn hóa và lịch sử Việt thế kỷ 20.

=*=*=*=*=*=*=*=*=

Sách cũng có bán tại DAVIBOOKS - SÁCH ĐẤT VIỆT:

- A30/9 QL50, Bình Hưng, Bình Chánh, TP.HCM (Đối diện Điện Máy Xanh; cách bến xe Q8 150m hướng về phía đường Nguyễn Văn Linh)

- SĐT: 028 6265 2039

DAVIBOOKS đem đến cho Quý độc giả những bộ sách mới nhất, nhanh nhất, và chất lượng nhất.