Lê Quý Đôn Tuyển Tập: Đại Việt Thông Sử, Phủ Biên Tạp Lục, Kiến Văn Tiểu Lục, Vân Đài Loại Ngữ - Bộ 8 Cuốn

LỜI NÓI ĐẦU

Bạn đọc yêu quý!

Tương tự như tất cả những người làm công tác nghiên cứu và giảng dạy về lịch sử cổ trung đại Việt Nam, một trong những công việc mà chúng tôi thường xuyên phải làm là chăm chú đọc và nghiền ngẫm các thư tịch cổ do tổ tiên để lại. Đọc từ lúc còn trẻ cho đến tận ngày hôm nay, dù nghỉ hưu đã khá lâu vẫn cứ tiếp tục đọc. Tôi vốn dĩ chẳng được minh mẫn bằng ai, lúc trẻ đã hay quên, về già lại càng hay quên hơn nữa, thế nhưng, khá nhiều trường đại học vẫn rộng lòng thương tôi, vẫn tiếp tục mời tôi tới tham gia giảng bài. Bạn biết đấy, sẽ thật là xấu hổ biết ngần nào nếu đường đường là một nhà giáo đã lớn tuổi mà khi đứng trên bục giảng lại quên chính những nội dung bài giảng của mình, như thế thì quả thật là đắc tội với danh dự nghề nghiệp, đắc tội với các thế hệ sinh viên. Do nghĩ như vậy, lại biết rõ mình vốn là người hay quên, đã thế lại đang ở trong độ tuổi rất dễ bị nghễnh ngãng, cho nên, ngày nào tôi cũng đọc sách, dịch sách và tẩn mẩn viết lại những gì xét thấy cần phải viết. Ngót cả trăm đầu sách đã được xuất bản cũng bởi sự cần cù viết lách mà thực ra, nền tảng của sự cần cù ấy lại nảy sinh từ chính nỗi sợ hãi cái tính hay quên của mình. Mãi đến tuổi này, tay tôi vẫn chưa một lần nào cầm điếu thuốc lá, miệng tôi không đụng đến café và bia rượu, chân tôi chưa một lần bước đến những địa chỉ tiêu xài thuộc vào hàng cao cấp, ... Có người nói thẳng với tôi rằng như thế không thể gọi là sống được. Nhưng, tôi vui những niềm vui nho nhỏ trong mái nhà cỏn con của mình, tôi vui niềm vui được kể nghiệp gia tiên để làm một nhà giáo bình dị như bao nhà giáo bình dị khác, tôi thật sự cảm thấy hạnh phúc vì luôn được sống và làm việc theo sở nguyện của mình, được chiêm nghiệm và nhấm nháp vẻ đẹp tao nhã của những công việc mà mình đang làm.

Thân phụ tôi là một nhà giáo rất nghiêm cẩn, sinh thời, người thường dạy tôi rằng : Muốn tự tin thì phải tự làm, muốn sống vui thì phải luôn biết đắm mình trong nghề nghiệp cao quý. Một đời vâng theo lời dạy ấy cũng là một đời lao động, tôi không có ngày thứ bảy hay chủ nhật, không có ngày lễ hay ngày tết, hầu như không bao giờ đi ngủ trước 12 giờ đêm và kể ra thì đôi khi cũng có vẻ như hơi ngược ngạo, ấy là làm những việc mà các đấng tiền bối tài cao đức dày đã làm, ví dụ như đã cất công ngồi dịch và chủ thích lại các tác phẩm của Bảng Nhãn Lê Quý Đôn. Sở dĩ nói là có vẻ như hơi ngược ngạo chứ không phải là hoàn toàn ngược ngạo vì như trên đã trình bày, tôi luôn vâng theo lời chỉ dạy của thân phụ, ấy là muốn tự tin thì phải tự làm. Tôi cố gắng dịch và chú giải sách của Bảng Nhãn Lê Quý Đôn trước hết vẫn là để không ngừng xây dựng và củng cố niềm tự tin nghề nghiệp, ngoài ra, việc này còn có ý nghĩa trực tiếp góp phần hỗ trợ rất đắc lực cho công tác nghiên cứu và giảng dạy sử học cũng như văn hoá học. Tôi làm vì tôi, không dám sánh với bất cứ một ai.

Nhưng hẳn là bạn cũng đã biết, bộ LÊ QUÝ ĐÔN TOÀN TẬP do Nhà xuất bản Khoa học Xã hội ấn hành năm 1978, đến nay hầu như không còn nữa. Đó là chưa nói rằng, trong bộ LÊ QUÝ ĐÔN TOÀN TẬP chưa thấy có phần dịch và chú thích tác phẩm lớn nhất của Bảng Nhãn Lê Quý Đôn là VÂN ĐÀI LOẠI NGỮ. Ở miền Nam trước năm 1975, các tác phẩm của Bảng Nhãn Lê Quý Đôn cũng đã lần lượt được dịch và phát hành khá rộng rãi. Song, trải bao phen vật đổi sao dời, số còn lưu giữ được cũng không đáng kể, đó là chưa kể rằng các bản dịch đã công bố cũng cần được hiệu chỉnh và tu bổ thêm. Sách cũ thì đã cạn mà nhu cầu tham khảo của xã hội rộng lớn thì ngày một tăng. Nắm bắt được thực trạng cụ thể đó, Nhà xuất bản Giáo dục đã động viên và khuyến khích tôi sửa sang lại để cho in bộ LÊ QUÝ ĐÔN TUYỂN TẬP mà tôi đã tiến hành dịch và chú thích từ nhiều năm qua.

Bộ sách này sở dĩ gọi là tuyển tập vì trước tác của Bảng Nhãn Lê Quý Đôn để lại quá nhiều, trong điều kiện còn eo hẹp như hiện nay, dù đã rất cố gắng. Nhà xuất bản Giáo dục vẫn chưa thể cho in hết tất cả các bản dịch được, nhất là phần bản dịch các sáng tác thơ văn của Bảng Nhãn Lê Quý Đôn. Trên cơ sở cân nhắc những kết quả nghiên cứu về cuộc đời và sự nghiệp của Bảng Nhãn Lê Quý Đôn, chúng tôi thấy trọn bộ LÊ QUÝ ĐÔN TUYỂN TẬP cần phải gồm đến 8 tập khác nhau.

Để tiện cho việc bạn đọc có thể dễ dàng kiểm chứng sự đúng sai của lời dịch, chúng tôi cho in kèm theo các nguyên bản chữ Hán mà chúng tôi đã dùng để dịch. Tập lời dịch và chú thích nào thì in kèm nguyên bản Hán văn của tập lời dịch và chú thích đó. Việc in kèm nguyên bản Hán văn như vậy, theo thiển ý của chúng tôi, cũng là để góp phần bảo vệ và quảng bá kho tàng thư tịch cổ mà tổ tiên đã ưu ái để lại cho con cháu chúng ta.

Về chú thích, nguyên tắc chung của chúng tôi là dùng những thư tịch cổ giàu độ tin cậy để chú thích thư tịch cổ. Tuy nhiên, nếu chú thích thật đầy đủ thì sẽ rất dài dòng, bởi vậy, chúng tôi chủ trương viết gọn gàng nhưng phải chứa đựng được những thông tin thiết yếu nhất.

Giờ đây, một khi đã ở trong tay bạn thì sách này là của bạn, nếu có thể thì xin bạn hãy cùng với dịch giả góp công hoàn thiện bản dịch, hiệu đính và chú thích này. Rất có thể là chúng ta chưa hề quen biết nhau, nhưng, sẽ là tuyệt vời biết bao khi chúng ta cùng gặp gỡ nhau ở mục đích chung là nâng cao chất lượng của bản dịch, hiệu đính và chú thích bộ LÊ QUÝ ĐÔN TUYỂN TẬP, nhằm phục vụ có hiệu quả nhất cho tất cả những ai giàu lòng ngưỡng mộ văn hiến của nước nhà nhưng chưa hội đủ điều kiện để có thể trực tiếp đọc và khai thác kho thư tịch cổ.

Cuối cùng, dịch giả xin chân thành bày tỏ lòng biết ơn đối với đông đảo bạn đọc, suốt mấy chục năm qua đã không ngừng cổ vũ hào hiệp cho những người cầm bút như chúng tôi, đồng thời, xin chân thành cảm ơn Nhà xuất bản Giáo dục đã mạnh dạn mở đường cho bản dịch và chú thích trọn bộ LÊ QUÝ ĐÔN TUYỂN TẬP đến với bạn đọc gần xa.

Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 26-11-2005

NGUYỄN KHẮC THUẦN

=*=*=*=*=*=*=*=*=

Sách cũng có bán tại DAVIBOOKS - SÁCH ĐẤT VIỆT, chi nhánh:

-  A30/9 QL50, Bình Hưng, Bình Chánh, TP.HCM (028. 6265 2039)

Davibooks đem đến cho Quý độc giả những cuốn sách mới nhất, nhanh nhất, và chất lượng nhất.