Trung Quốc Thiền Tông Thông Sử - Đỗ Kế Văn - Ngụy Đạo Nho

Trong hơn hai nghìn năm đồng hành cùng dân tộc, Phật giáo đã chung sức gánh vác, chia sẻ mọi vấn đề trọng đại của đất nước, đồng thời đã phát huy những đặc tính ưu việt của mình để cùng nhân dân Việt Nam xây dựng một cõi Nhân gian Tịnh độ ngay trên mảnh đất này. Từ đó đã sinh ra những con người ưu tú cho Phật giáo Việt Nam nói riêng và Phật giáo trên toàn thế giới nói chung, trên mảnh đất tâm linh thiêng liêng màu mỡ ấy, các dòng thiền từng xuất hiện, phát triển, lụi tàn như dòng Vô Ngôn Thông, Tì Ni Đa Lưu Chi, Thảo Đường. Trong đó vẫn có những dòng thiền còn đang lan tỏa sức sống mãi tận ngày nay như dòng thiền Trúc Lâm Yên Tử. Bên cạnh đó, Phật giáo Việt Nam đã kế thừa và phát huy được tinh hoa của các tông phái Phật giáo Trung Quốc, đặc biệt là Thiền tông. Từ thời Lý - Trần, các thiền sư Việt Nam đã từng sang Trung Quốc cầu pháp, học thiền và cầu ấn chứng như trong Thượng Sĩ Ngũ Lục 上士語錄, Thiền Uyển Tập Anh 禪苑集英 từng nhắc đến. Gần đây hơn, vào thời Trịnh - Nguyễn phân tranh (thế kỷ XVII - XVIII), có sự du nhập của hai dòng Lâm Tế, Tào Động của Trung Hoa vào cả hai vùng Đàng Trong, Đàng Ngoài của Việt Nam; từ đó, hai dòng thiền này hình thành, phát triển rực rỡ, liên tục mãi đến ngày nay.

Do vậy, muốn hiểu sâu về lịch sử Thiền học Việt Nam không thể không đặt trong mối tương hệ và đối sánh với các dòng Thiền ở Trung Hoa. Ý thức được điều đó, các vị tổ sư Thiền tông sống trên đất nước Việt Nam trước đây đã trước tác các bộ Thiền sử quan trọng như Thiên Uyển Kế Đăng Lục 禪苑繼燈錄 của Thiền sư Như Sơn, Lịch Truyền Tổ Đồ 歷傳 祖圖 của sư Nguyên Thiều. Gần đây, từ khi các phong trào chấn hưng Phật giáo diễn ra ở ba miền đất nước vào nửa đầu thế kỉ 20, theo đó là các công cuộc dịch thuật kinh điển, trước tác, biên soạn giáo trình giáo án phục vụ nhu cầu dạy học ở các lớp Phật học, sự ra đời các tập san, tạp chí Phật học... thì việc tìm lại lịch sử Phật giáo nói chung và lịch sử Thiền học nói riêng đã được gia tâm nghiên cứu, dịch thuật và biên soạn. Về lịch sử Phật giáo, đầu tiên phải kể đến cuốn Việt Nam Phật giáo sử lược của thượng tọa Mật Thể in năm 1943, sau đó là cuốn Lịch sử Phật giáo Trung Quốc do hòa thượng Thanh Kiểm soạn in năm 1963, tiếp đến là Việt Nam Phật giáo sử luận của Nguyễn Lang..., gần đây có Lịch sử Thiền tông Trung Quốc của học giả người Nhật được Nguyễn Nam Trân dịch, và cuốn sách dịch cùng tên do hòa thượng Ấn Thuận biên soạn được Trung tâm nghiên cứu Phật học Hán truyền dịch và ấn hành năm 2016, tính đến nay đã có khoảng 17 công trình, phiên dịch hoặc biên soạn liên quan đến lịch sử Phật giáo Trung Quốc. Tuy nhiên, nếu so với thời gian các dòng Thiền Trung Hoa du nhập, tồn tại và phát triển ở Việt Nam, thì việc nghiên cứu hai dòng thiền Lâm Tế, Tào Động nói riêng và các phái thiền khác nói chung thì các công trình nghiên cứu, dịch thuật về nguồn gốc, tư tưởng, thời đại, nhân vật, sự ảnh hưởng, đóng góp đối với xã hội... của các dòng thiên đó vẫn chưa thực sự phổ cập, đầy đủ.

Trung Quốc Thiền tông thông sử là sản phẩm kết tinh trí tuệ của hai vị giáo sư đầu ngành của ngành lịch sử Phật giáo Trung Quốc, không những có giá trị tham khảo cho việc nghiên cứu lịch sử Phật giáo, đặc biệt là lịch sử Thiền tông Trung Quốc mà còn rất hữu ích cho sinh viên, học viên cao học của các Phật học viện trong nước và sinh viên ngành lịch sử của thế học trong việc tìm hiểu lịch sử Thiền tông Trung Quốc và Việt Nam. Với mong muốn giới thiệu sản phẩm trí tuệ, hữu ích của hai vị giáo sư ấy đến với đông đảo độc giả Việt Nam, tôi đã cố gắng dịch sát nghĩa, những chỗ khó hiểu hoặc thấy cần chú thích để người đọc dễ dàng tiếp thu sâu hơn, chúng tôi sẽ có lời tường giải.

Nhân đây con xin thành kính cảm niệm công ơn giáo dưỡng của nghiệp sư thượng Đàm hạ Sơn, hiện trụ trì tại chùa Phùng Khoang, Phố Phùng Khoang, Phường Trung Văn, Quận Nam Từ Liêm, Hà Nội. Con xin chân thành niệm ân sinh thành của cha mẹ, và xin chân thành tri ân đàn na tín thí đã ủng hộ cho tôi hoàn thiện bản dịch này.

Hà Nội, ngày 19 tháng 06 năm Tân Sửu

Thích Đàm Thái

=*=*=*=*=*=*=*=*=

Sách cũng có bán tại DAVIBOOKS - SÁCH ĐẤT VIỆT:

- A30/9 QL50, Bình Hưng, Bình Chánh, TP.HCM (Đối diện Điện Máy Xanh; cách bến xe Q8 150m hướng về phía đường Nguyễn Văn Linh)

- SĐT: 028 6265 2039

DAVIBOOKS đem đến cho Quý độc giả những bộ sách mới nhất, nhanh nhất, và chất lượng nhất.