Ôn Tập Đánh Giá Năng Lực Ngôn Ngữ Tiếng Việt

Theo định hướng chương trình mới, mục tiêu học tập môn Ngữ văn ở cấp Trung học phổ thông là: Đọc hiểu được cả nội dung tường minh và hàm ẩn của các loại văn bản với mức độ khó hơn, đọc hiểu với yêu cầu phát triển tư duy phản biện; vận dụng được các kiến thức về đặc điểm ngôn ngữ văn học, các xu hướng, trào lưu văn học, phong cách tác giả, tác phẩm, các yếu tố bên trong và bên ngoài văn bản để hình thành năng lực đọc độc lập. Viết thành thạo kiểu văn bản nghị luận và thuyết minh tổng hợp (kết hợp các phương thức biểu đạt và các thao tác nghị luận), đúng quy trình, có chủ kiến, đảm bảo logic và có sức thuyết phục. Nói và nghe linh hoạt, có khả năng nghe và đánh giá được nội dung cũng như hình thức biểu đạt của bài thuyết trình, biết tham gia và có chủ kiến , cá tính, có thái độ phù hợp trong tranh luận. Ngoài yêu cầu về bốn năng lực nghe - nói - đọc - viết như trên, phát triển năng lực văn học còn gắn với yêu cầu phân biệt được các thể loại chuyện, thơ, kí, kịch bản văn học và một số tiểu loại cụ thể; nhận biết được đặc điểm của ngôn ngữ văn học, nhận biết và phân tích được tác dụng của những yếu tố hình thức và biện pháp nghệ thuật gắn với mỗi thể loại văn học; nhận biết được giá trị biếu cảm, nhận thức được giá trị thẩm mỹ; phân tích được tính hình tượng, nội dung và hình thức của tác phẩm văn học, có thể tạo ra một số sản phẩm có tính văn học.

Như vậy, để phù hợp với mục tiêu ấy, việc thay đổi kỳ thi đánh giá học sinh THPT theo dạng thức phù hợp hơn là tất yếu. Trong bài kiểm tra, đánh giá, học sinh cần thể hiện được năng lực tổng hợp kiến thức, khả năng tư duy phản biện, biết cảm thụ và phân tích được các lớp lang ý nghĩa của hình tượng, có trình độ ngôn ngữ Tiếng Việt qua các kiểu lại văn bản khác nhau.

Hiện nay, bài kiểm tra đánh giá năng lực tỏ rõ được tính ưu thế trong việc phân loại học sinh theo các mức độ năng lực mà chương trình mới đã định hướng. Việc thực hiện bài thi đòi hỏi huy động kiến thức phong phú , phát huy được các mảng bài quan trọng trong toàn bộ chương trình THPT. Hơn nữa thí sinh không thể làm bài nếu chỉ học thuộc, ghi chép mà phải biết tư duy, vận dụng kiến thức. Lối học máy móc được loại bỏ, tính lãng phí của chương trình học được khống chế trong kiểu bài này. Và, thí sinh được đánh giá toàn diện hơn, có cơ hội lớn hơn khi làm bài thi đòi hỏi các kĩ năng khác nhau, toàn diện và thực tế.

Để giúp thầy/ cô xây dựng bài kiểm tra đánh giá năng lực, giúp các em học sinh ôn luyện tốt hơn nhưng kiến thức văn bản trong sách giáo khoa và có khả năng xử lí các loại văn bản khác nhau ngoài chương trình, phát triển tư duy ngôn ngữ Tiếng Việt, chúng tôi đã biên soạn và phát hành cuốn sách: Ôn tập, đánh giá năng lực ngôn ngữ Tiếng Việt.

Cuốn sách có cấu trúc gồm 4 phần:

Phần 1: Hệ thống kiến thức: Phần này hệ thống hóa kiến thức tác phẩm văn học trong chương trình sách giáo khoa THPT, tập trung nhiều hơn mà chương trình Ngữ văn 11 và 12.

Phần 2: Định dạng và hướng dẫn. Phần này đề xuất xây dựng câu hỏi tối ưu, khoanh vùng các dạng và đưa ra những hướng dẫn thiết thực để học sinh làm bài hiệu quả nhất.

Phần 3: Đề Ôn luyện. Phần này đưa ra 20 đề đánh giá năng lực với 700 câu hỏi trắc nghiệm( bao gồm 10 đề vớ 50 câu trắc nghiệm trong thời gian làm bài 60 phút và 10 đề với 20 câu trắc nghiệm trong thời gian làm bào 25 phút).

Phần 4: Đáp án. Phần này đưa ra đáp án cụ thể, chi tiết của từng đề ôn luyện.

Cuốn sách là tài liệu tham khảo bố ích cho các em học sinh tự tin, chủ động hơn khi tham gia các bài kiểm tra đánh giá năng lực. Cuốn sách cũng là tài liệu để các thầy cô hướng dẫn học sinh ôn luyện.