Lịch Sử Truyền Bá Phật Giáo

Ai cũng thấy rằng, muốn nhận rõ chân tinh thần Phật giáo và ảnh hưởng sâu xa của nó đối với các dân tộc trên thế giới, đồng thời tránh được những ngộ nhận nông nỗi, cần phải nghiên cứu Phật giáo ở Ấn Độ, tàu Nhật... và những tài liệu khảo cứu của người Âu Mỹ.

Nói rằng nghiên cứu lẽ tất nhiên phải dựa theo phương pháp chứng nghiệm xác thực, dùng đường lối của khoa học áp dụng trong việc nghiên cứu ấy, căn cứ vào những sự thật trên lịch sử lẫn bề sâu, bề rộng, phối hợp phân tích những giá trị và ảnh hưởng của nó đối với các quốc gia, các dân tộc trải qua các thời đại. Như thế, ta mới tìm được kết luận khả dĩ hợp pháp, không sai với chính nghĩa của nó.

Trên các nước văn minh tiên tiến đã áp dụng rất sớm sự dùng sử học trong khi đi tìm giá trị của Phật giáo. Ông Thana người Âu năm 1837 đã xuất bản cuốn "mahavinsa" (Lịch sử đại thống ở Tích Lan) ông Tỷ Ưu Nặc Phu dã viết cuốn "Khái luận lịch sử Phật giáo Ấn Độ" ở Nhật, ở Tàu...các nhà Phật học phần lớn đều lấy sự nghiên cứu lịch sử làm trọng.

Dùng khoa học để nghiên cứu Phật giáo, ngày nay là một việc không thể không có.

Nước ta, mặc dầu Phật giáo đã du nhập gần hai ngàn năm, tinh thần Phật giáo đã đi sâu vào tinh thần dân tộc có ảnh hưởng sâu xa đến văn hóa nước nhà thế mà những tài liệu về lịch sử thời rất nghèo nàn, kém cỏi, trừ một ít khô khan lẽ ghi chép trong các quốc thư hay một vài tập sách nhỏ thiếu thốn! Thật là một điều đáng buồn cho Phật học giới nước nhà.

Thầy Trí Quang, bạn đồng học cuả tôi, sau khi viết xong quyển "Lịch sử truyền bá Phật giáo" gởi bản thảo tôi xem, mặc dù nó chưa phải là một cuốn sách hoàn bị và được kê cứu tinh xác, nhất là những tài liệu phần lớn rút trong tập sách của "Cao Quán Như" một cư sĩ danh tiếng ở Trung hoa, mà những tài liệu này lại cách đây trên hai mươi lăm năm. Như vậy, nghĩa là những thành tich vẻ vang và huy hoàng của Phật giáo khắp trên thế giới vào khoảng hai mươi lăm năm lại đây hẳn còn thiếu sót.

Tuy vậy, đứng trước sự nghèo nàn của Phật giáo sử nước nhà và trong khi chờ đợi một quyển sách hoàn bị hơn chúng tôi nhận thấy cần thiết cho nó ra đời, để góp vào công việc truyền bá hiện tại, đồng thời để mọi người nhận thấy ánh sáng huy hoàng của Phật giáo qua các dân tộc trên thế giới.

Vậy hoan hỷ giới thiệu cùng các bạn Phật tử xa gần.

Viết tại Linh Sơn Đà Lạt

Thích Trí Nghiễm

* * *