Vũ Trụ Quan Phật Giáo Triết Học Và Nguồn Gốc - Akira Sadakata

Vũ trụ quan Phật giáo hết sức phức tạp so với vũ trụ quan Vedas (Phệ-đà), và phát triển cao độ hơn nhiều trong việc sử dụng các con số đặc biệt. Chúng ta cảm giác bị choáng ngợp khi đọc trong kinh điển những sự diễn tả rắc rối về số lượng của vũ trụ Phật giáo. Ngay cả các chuyên gia cũng nhận thấy khó khăn để hiểu được cấu trúc của vũ trụ quan Phật giáo.

Do đó, có rất ít học giả cố gắng tìm cách để giải thích quan điểm của Phật giáo về vũ trụ. Một biệt lệ đó là William Montgomery McGovern, trong tác phẩm của ông, A Manual of Buddhist Philosophy [Triết học Phật giáo căn bản], tập 1: Vũ trụ quan (London: Trubner, 1923). McGovern đã lịch duyệt bằng sự uyên bác về các phiên bản Hán văn của kinh điển Đại thừa. Louis de la Vallé Poussin trong mục "Cosmogony and cosmology (Buddhist)" [Vũ trụ nguyên học và vũ trụ quan (Phật giáo)] (Encyclopaedia of Religion and Ethics [Bách khoa thư về tôn giáo và đạo đức học], tập 4 [Edinburg: T. & T. Clark, 1974 (1911)], trang 129-38) là một nghiên cứu sáng giá hơn về chủ đề này, dựa vào học thức uyên thâm của ông. Khảo luận Vasuhandhu et Yaçomitra [Thế Thân và Xứng Hữu], chương 3 của L'Abhidharmakoça Kārikā, Bahasya et Vyākhyā [A-tì-đạt-ma câu-xá luận tụng, luận thích] (Bouddhisme: Études et matériaux-Cosmologie; le mond des êtres et le monde-réceptacle [Phật giáo: Các luận giải và tư liệu-Vũ trụ học; thế giới chúng sanh và thế giới ngoại khí], tập 6 [Bruxelles: Académie Royale de Belgique, 1919]) của Poussin là một tác phẩm công phu và cho thấy trình độ học thuật cao siêu của tác giả, nhưng chủ đích rất hạn chế, nên không có ích lợi nhiều cho độc giả bình thường.

Giờ đây, trong Vũ trụ quan Phật giáo của Giáo sư Sadakata, chúng ta đã có một sự giải thích rõ ràng và chính xác về chủ đề đó. Tác phẩm này dựa trên cuốn sách đầu tiên của ông, Shumisen to Gokuraku (Núi Tu- di và Cực lạc), đã làm hồi sinh một vũ trụ quan Phật giáo dường như không còn hiện hữu bằng cách xem xét những đề tài xưa cũ từ một góc nhìn hiện đại. Kiến thức về văn hóa châu Âu và những cuộc du hành rộng rãi của ông đến các địa điểm lịch sử ở Nam và Trung Á thấm đẫm tác phẩm này bằng một cái nhìn liên-văn hóa và so sánh. Vũ trụ quan Phật giáo lần đầu tiên mang nhiều nguồn Phật giáo đến với mối quan tâm của các học giả phương Tây. Ngay cả những người dù có thể không đồng tình về những tiểu tiết cũng không thể bỏ qua công trình tiên phong này.

Đối với độc giả ngày nay, giáo lí Phật giáo về cấu trúc của vũ trụ có thể hình như phi lí. Thế nhưng giáo sư Sadakata đã tìm thấy nhiều sự tương đồng giữa vũ trụ quan của khoa học hiện đại và của Phật giáo. Ông cũng cho chúng ta thấy làm thế nào mà môn triết học cổ xưa này có thể giúp chúng ta, thậm chí ngày nay, hướng đến những đời sống toàn vẹn hơn. Bằng giải thích tường minh về những chủ đề nan giải, Giáo sư Sadakata đã mở ra cánh cửa cho vũ trụ quan Phật giáo, và tôi lấy làm hân hoan về điều đó.

Hajime Nakamura

Giáo sư danh dự Viện Đại học Tokyo