Hoàng Việt Xuân Thu

Xuân là mùa xuân. Thu là mùa thu. Khi hai chữ xuân thu đi kèm với nhau là biểu tượng một năm. Ví dụ, người ta hỏi nhau: "Năm nay Ngài Xuân Thu bao nhiêu?"
Danh từ XUÂN-THU với các tác phẩm lịch sử: Tại sao danh từ Xuân Thu chỉ có thế mà đối với các tác phẩm lịch sử cổ kim lại có một sự tương quan mật thiết? Phải chăng do bộ Xuân Thu là bộ sử nước Lộ, mà cũng là bộ Sử ký đầu tiên được đức Khổng Tử biên soạn.
Bộ sử ký được mang tên là Xuân Thu của Khổng Tử, Ngài ghi chép sự việc trong 242 năm, từ Lộ Ẩn Công năm đầu, tức Chu Bình Vương năm 49, tới Lộ Ai Công năm thứ 14, tức Chu Bình Vương năm thứ 39.
Trong giai đoạn lịch sử 242 năm đó, lịch sử Trung Hoa hết sức rối ren hỗn loạn, do bọn Ngũ Bá, Thất Hùng thời Đông Chu Liệt quốc gây ra. Vì Khổng Tử viết sách Xuân Thu của Ngài vào giai đoạn lịch sử đó, nên hậu thế cũng gọi thời đại đó là thời đại Xuân Thu.
Khi viết sách Xuân Thu, Khổng Phu Tử không đơn thuần biên dự việc theo niên biểu, mà Ngài đã dùng bút pháp thần thánh của mình, để gửi gắm vào tác phẩm những nhận xét chê khen, những phân biện thiện ác (Ngụ bao biếm, biệt thiện ác).

Cho nên sau đó nhà Á-Thanh Mạnh-Kha đã công nhận: "Khổng Tử làm sách Xuân thu mà bọn loạn thần tặc tử phải khiếp sợ" (Khổng tử tác Xuân Thu nhi loạn thần tặc tử cụ). Vì lời nhận xét của họ Mạnh như thế đối với sách Xuân-Thu, cho nên hậu thế đã phụ họa thêm câu thành ngữ "Xuân Thu phủ việt" (búa rìu của sách Xuân Thu) và cũng vì thế mà sách Xuân Thu được là một trong 6 bộ kinh (Thi, Thư, Dịch, Lễ, Nhạc, Xuân Thu) sách giáo khoa của Nho Giáo. Lại cũng vì tính chất ưu việt của nó, cho nên những nhà viết Lịch Sử sau này thường dùng danh từ Xuân Thu để hóa trang cho tác phẩm của mình. Ví dụ: Ngô Việt Xuân Thu, Thập lục quốc Xuân Thu, Lã Thị Xuân Thu v.v... bộ "Hoàng Việt Xuân Thu" của Việt Nam chúng ta có lẽ cũng trong thông lễ đó.

[...]

Trích Ý KIẾN CỦA DỊCH GIẢ SÁCH "HOÀNG VIỆT XUÂN THU" - Đoạn: Xác định danh từ Xuân Thu
Nguyễn Hữu Quỳ